نشانههای اختلالات عصبی شناختی ، نحوهی تشخیص و درمان
نشانههای اختلالات عصبی شناختی ، نحوهی تشخیص و درمان
اختلالات عصبی شناختی به گروهی از بیماری‌ها می‌گویند که عملکرد ذهنی را دچار اختلال می‌کنند. سندرم مغز عالی اصطلاحی است که برای توصیف این شرایط به کار برده می‌شود. اما اختلالات عصبی شناختی در حال حاضر بیشتر مصطلح است.
اختلالات عصبی شناختی بیشتر برای سالمندان اتفاق می‌افتد، اما امکان رخ دادنش برای جوانان هم وجود دارد. کاهش عملکرد ذهنی در این بیماری امکان دارد موارد زیر را شامل شود:
- تغییر در رفتار
- مشکل در حافظه
- مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره
- مشکل در درک زبان
بیماری‌های عصبی مانند بیماری آلزایمر یا زوال عقل امکان دارد این نشانه‌ها را به وجود بیاورند.بیماری های نوروژنیک به مرور منجر به از بین رفتن مغز و اعصاب می‌شوند. این امر باعث می‌شود که عملکرد مغز و اعصاب به مرور کند شود. آسیب مغزی یا سوء مصرف مواد نیز امکان دارد به اختلالات عصبی شناختی منجر شود. تشخیص عامل اصلی اختلالات عصبی شناختی اغلب بر اساس علائم گزارش شده و نتایج آزمایش‌های تشخیصی توسط متخصص مغز و اعصاب صورت می‌گیرد. متخصص بر اساس علت و شدت این اختلالات، بهترین روش درمان را تعیین می‌کند.
این که چه چیزی در انتظار افراد مبتلا به اختلالات عصبی شناختی است، بستگی به علت ایجاد بیماری دارد. هنگامی که یک بیماری عصبی شناختی به تخریب اعصاب منجر شود، این وضعیت به مرور زمان وخیم‌تر خواهد شد. در موارد دیگر، عملکرد ذهنی به طور موقت کاهش یافته و ممکن است افراد مبتلا بعد از طی کردن دوره‌ی درمان به طور کامل بهبود پیدا کنند.
نشانههای اختلالات شناختی عصبی
اختلالات شناختی عصبی دارای نشانههای متفاوتی هستند که بستگی به علت آن دارد. نشانههای ناشی از بیماری، ممکن است این موارد باشند:
- گیجی
- کاهش حافظه
- اضطراب
نشانههای دیگری که در افراد مبتلا به اختلالات عصبی شناختی دیده شده عبارتند از:
- سردرد، مخصوصاً در افرادی که به آسیب مغزی یا ضربه مغزی دچار شده‌اند.
- تغییر در بینایی
- عدم داشتن تمرکز
- اختلال در انجام وظایف روزمره، مانند رانندگی
- مشکل در تعادل بدن و راه رفتن
- مختل شدن حافظه‌ی کوتاه مدت
عواملی که به اختلال عصبی شناختی منجر می شوند شامل:
یک بیماری مغز و اعصاب اغلب علت اختلالات عصبی شناختی می‌باشد. بیماری های نوروژنیک که می توانند منجر به اختلالات عصبی شناختی شوند عبارتند از:
- بیماری پارکینسون
- بیماری آلزایمر
- بیماری هانتینگتون
- بیماری پریون
- زوال عقل
- مولتیپل اسکلروزیس
اما در افراد زیر 60 سال، این اختلال معمولا بر اثر آسیب یا عفونت اتفاق می‌افتد. شرایط غیر تخریب‌کننده ای که امکان دارد منجر به اختلالات عصبی شناختی شوند شامل موارد زیر هستند:
- لخته شدن خون
- ضربه مغزی
- مننژیت
- آسیب مغزی که موجب خونریزی در مغز یا فضای اطراف مغز می شود
- آنسفالیت
- مصرف مواد مخدر یا الکل
- سپتیکمی
- کمبود ویتامین
عواملی که ریسک ابتلا به اختلالات شناختی عصبی را بالا می‌برد:
خطر ابتلا به اختلالات شناختی عصبی، تا حدودی به سبک زندگی و عادت‌های شما وابسته است. قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین در محیط کار می تواند به شدت ریسک ابتلا به اختلالات عصبی را بالا ببرد. فلزات سنگین مانند سرب و جیوه امکان دارد به صورت تدریجی به سیستم عصبی آسیب وارد کنند. این بدان معنی است که قرار گرفتن مکرر در معرض این فلزات خطر ابتلا به کاهش عملکرد ذهنی را افزایش می‌دهد.
شرایطی که موجب افزایش ریسک ابتلا به این اختلالات می‌شود:
- اختلالات قلبی و عروقی
- سن بالای 60 سال
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- دیابت
- شرکت در ورزش‌هایی که ریسک آسیب وارد به سر را افزایش می دهند مانند فوتبال و راگبی
راه‌های تشخیص:
اختلالات عصبی شناختی از اختلال روانی ناشی نمی‌شوند. با این حال، بسیاری از نشانههای اختلالات عصبی شناختی، به بیماری های روانی خاص، از جمله اسکیزوفرنی، افسردگی و جنون شباهت دارد. برای اطمینان از تشخیص دقیق، آزمایش‌های مختلف تشخیصی توسط پزشک انجام می‌شود. این آزمایشات می توانند بین نشانههای اختلالات عصبی و اختلال روانی تمایز ایجاد کنند. این آزمایش‌ها اغلب عبارتند از:
- سی تی اسکن جمجمه: این آزمایش با استفاده از مجموعه ای از اشعه ایکس، تصاویری از جمجمه، مغز، سینوس ها و حفره های چشم ایجاد می کند. این آزمایش ممکن است برای بررسی بافت نرم در مغز نیز مورد استفاده قرار گیرد.
- اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) : اسکن PET با استفاده از یک رنگ مخصوص که حاوی ردیاب‌های رادیواکتیو است صورت می‌گیرد. این ردیاب‌ها به یکی از رگ های بدن تزریق شده و سپس در سراسر بدن گسترش پیدا می‌کنند و قسمت‌های آسیب دیده را برجسته می‌کنند.
- اسکن MRI سر: این تست تصویربرداری با استفاده از امواج رادیویی آهنرباهای قدرتمند، تصاویر دقیقی از مغز را ارائه می‌دهند. این تصاویر می توانند نشانههای آسیب مغزی را آشکار کنند.
- الکتروانسفالوگرام (EEG): این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز را تخمین می زند. این آزمون می تواند در شناسایی هر گونه مشکل مرتبط با این فعالیت‌ها یاری‌رسان باشد.
نحوهی درمان:
درمان اختلالات عصبی شناختی به علت اصلی ایجاد آن وابسته است. بیمار دارای شرایط خاص ممکن است به استراحت کردن و دارو نیازمند باشد. در مقابل بیماری‌های نوروژنیک ممکن است به انواع مختلفی از درمان‌ها نیاز داشته باشند.
درمان‌هایی که برای اختلالات عصبی شناختی به کار برده می‌شوند:
- مصرف داروهای مسکن، مانند اندومتاسین، برای تسکین سردرد
- بستری شدن و استراحت تا زمان بهبود و التیام آسیب
- انجام جراحی ترمیمی هرگونه آسیب شدید مغزی
- مصرف آنتی بیوتیک‌ها در جهت از بین بردن عفونت‌های تاثیر گذار بر روی مغز، مانند مننژیت
- درمان فیزیکی برای بهبود هماهنگی، قدرت، تعادل و انعطاف پذیری بدن
بهبود کیفیت زندگی برای افرادی که مبتلا به اختلالات عصبی شناختی هستند:
چشم انداز دراز مدت افراد مبتلا به اختلالات عصبی شناختی، به نوع اختلال عصبی وابسته است. تعیین چشم انداز شفاف برای اختلالات عصبی شناختی مانند دمانس یا آلزایمر، چالش برانگیز است. این به این دلیل است که هیچ درمانی برای این شرایط موجود نیست و با وجود این بیماری‌ها عملکرد ذهنی به طور مداوم و به مرور زمان رو به وخامت می‌رود.
با این حال، چشم انداز افراد مبتلا به اختلالات شناختی عصبی به علت‌هایی مانند سکته مغزی یا عفونت، به طور کلی مثبت می‌باشد. زیرا این شرایط موقت و قابل درمان هستند. در این موارد، اغلب انتظار می‌رود که بیمار بعد از درمان به طور کامل بهبود پیدا کرده و به زندگی روزمره و عادی خود ادامه دهد.