درمان سردرد خوشه ای

در حال حاضر راهی قطعی‌ برای درمان سردرد خوشه ای موجود نمی باشد با این حال در درمان ها می توان شدت درد و دوره‌ی سردرد را کاهش داد و از حملات بعدی پیشگیری کرد.

درد در این نوع سردرد به صورت ناگهانی شروع می‌شود و ممکن است در زمان کوتاهی درد کمتر شود یا از بین رود، در نتیجه ارزیابی و درمان سردرد خوشه ای اغلب دشوار است و به داروهای سریع‌الاثری نیاز دارد.

بعضی از داروهایی که برای دردهای حاد استفاده می شوند، می‌توانند فورا تسکین فراهم کنند. مؤثرترین روش‌های پیشگیری و درمان سردرد خوشه ای شامل موارد زیر هستند :

درمان‌های فوری

درمان‌هایی با اثر سریع که ممکن است توسط پزشک‌ و متخصص مغز و اعصاب برای شما توصیه و استفاده شود عبارتند از:

تریپتان ‌ها

برای درمان سردرد خوشه ای از شکل تزریقی داروی سوماتریپتان (ایمیترکس) که اغلب جهت درمان میگرن نیز کاربرد دارد، استفاده می شود.
بهتر است فرد برای اولین تزریق خود،تحت مراقبت های پزشکی باشد. استفاده از این دارو به‌صورت اسپری بینی نیز ممکن است در بعضی از افراد مفید باشد، اما برای اغلب افراد اثری به خوبی شکل تزریقی ندارد و مدت بیشتری طول می‌کشد تا تأثیر بگذارد. اگر مبتلا به بیماری قلبی هستید یا فشار خون بالای کنترل‌نشده دارید، استفاده از سوماتریپتان به شما توصیه نمی‌شود.

زولمیتریپتان (زومیگ)، داروی تریپتان دیگری است که به‌شکل قرص یا اسپری بینی به تسکین و درمان سردرد خوشه ای کمک می کند. این دارو گزینه‌ی مناسبی برای افرادی است که نمی‌توانند سایر اَشکال درمان‌های سریع‌الاثر را تحمل کنند.

اکسیژن

استنشاق اکسیژن 100 درصد خالص و به میزان حداقل 12 لیتر در دقیقه، می تواند درد این سردرد را به‌طور قابل توجهی کاهش و تسکین دهد. در این روش که هم کم هزینه و هم بی‌خطر است، اثر آن در حدود 15 دقیقه احساس می‌شود.

اکسیژن به طور کلی بدون عوارض جانبی و بی‌خطر است. اِشکالی که این روش دارد، حمل مخزن استوانه‌‌ای اکسیژن و تنظیم‌کننده‌ی آن با خودتان است که می‌تواند این درمان را غیرقابل‌ دسترس سازد. البته دستگاه‌های اکسیژن کوچک و قابل حمل نیز موجودند.

اُکتروتاید

شکل مصنوعی و قابل تزریق هورمون مغزی سوماتوستاتین، اُکتروتاید (سندوستاتین) است که در بعضی افراد برای درمان سردرد خوشه ای روشی موثر است.
دی‌هیدروارگوتامین
یکی از داروهای تسکین و درمان سردرد خوشه ای، فرم تزریقی دی‌هیدروارگوتامین (D.H.E. 45) است. این دارو به صورت استنشاقی (داخل بینی) هم وجود دارد و میگرانال نام دارد، ولی هنوز اثربخشی آن در درمان سردرد خوشه ای اثبات نشده است.

بی‌حس‌کننده‌های موضعی

جهت تسکین درد در این نوع سردرد، ازداروهای بی‌حس‌کننده‌ی موضعی مانند لیدوکائین (زایلوکائین) استفاده می توان کرد که برای این منظور، دارو باید از طریق بینی وارد شود.

درمان‌های پیشگیرانه سردرد خوشه ای

هدف از درمان پیشگیرانه برای سردرد خوشه ای، سرکوب حملات و جلوگیری از شدت‌ گرفتن آنها است.

معمولا با توجه به طول و نظم دوره‌های سردرد، نوع دارو برای درمان سردرد خوشه ای تعیین می شود. با پایان یافتن مدت موردانتظار دوره‌ی سردرد خوشه ای، به‌تدریج می توان مقدار دارو را کاهش داد، البته تحت نظر پزشک.

مسدودکننده‌های کانال کلسیم

اولین انتخاب برای پیشگیری و درمان سردرد خوشه ای، اغلب وراپامیل (کالان، ورلان و غیره) عامل مسدودکننده‌ی کانال کلسیم است. وراپامیل می‌تواند همراه با دیگر داروها استفاده شود. گاهی اوقات استفاده ی طولانی‌مدت از این دارو، برای کنترل سردرد خوشه ای مزمن مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض جانبی ممکن است شامل تهوع، یبوست، خستگی، افت فشار خون و تورم مچ پاها باشد.

کورتیکواستروئیدها

داروهای ضدالتهاب همچون پردنیزون، داروهای پیشگیری‌کننده‌ با اثر سریع هستند. این داروها برای اغلب افراد مبتلا به سردرد خوشه ای مؤثر واقع می‌شوند.

اگر الگوی کلی سردرد شما شامل یک دوره‌ی کوتاه سردرد و سپس یک دوره‌ی بهبودی طولانی‌مدت است و همچنین اخیرا دچار این سردرد شده‌اید، پزشک‌ شما ممکن است کورتیکواستروئیدها را برای شما تجویز کند.

با توجه به عوارض جانبی آنها مانند دیابت، بالا بردن فشار خون و آب مروارید، کورتیکواستروئیدها گزینه‌ی خوبی برای استفاده‌ی کوتاه‌مدت ممکن است باشند اما برای استفاده‌ی طولانی‌مدت مناسب نیستند.

لیتیوم کربنات

در صورت عدم توقف و درمان سردرد خوشه ای توسط این داروها، لیتیوم کربنات که دارویی برای درمان اختلال دوقطبی است، می‌تواند در پیشگیری از این سردرد مزمن مؤثر باشد.

عوارض جانبی آن شامل تشنگی، رعشه و اسهال است. با این حال پزشک‌تان می‌تواند دُز مصرفی دارو را برای شما طوری تنظیم کند که عوارض جانبی آن به کم ترین حالت برسد. در هنگام مصرف این دارو باید تحت آزمایش خون قرار بگیرید تا آسیب های جدی تری مانند آسیب کلیوی بررسی شود.

انسداد کننده (بلوک) عصب

جهت تسکین سردردهای خوشه‌ای مزمن، تزریق یک داروی بی‌حس کننده همراه با کورتیکواستروئید در پشت سر در ناحیه‌ی اطراف عصب اکسی‌پیتال کمک می‌کند.

انسداد عصب اکسی‌پیتال می تواند جهت تسکین موقت، تا زمانی که دیگر داروهای پیشگیرانه‌ی اثر بگذارند، مفید واقع شود.

ملاتونین

مطالعات نشان می‌دهد مصرف 10 میلی‌گرم ملاتونین در شب میتواند در کاهش تعداد دفعات بروز سردرد خوشه ای موثر باشد.

داروهای ضدتشنج مانند توپیرامات از دیگر داروهایی هستند که برای پیشگیری از سردرد خوشه ای به‌کار می‌روند.

جراحی

در مواردی نادر پزشک برای درمان سردرد خوشه ای، به افرادی که سردردهای خوشه ای مزمن که با درمان تهاجمی تسکین نمی‌یابند دچار هستند، یا تحمل عوارض جانبی آنها را ندارند، عمل جراحی را توصیه می‌کنند.

همچنین ممکن است تحریک عصب اکسی‌پیتال در یک یا هر دو طرف سر، در رفع علائم سردرد خوشه ای مفید واقع شوند.

تحریک عمقی مغز برای سردردهای خوشه‌ای نیز روش درمانی اثبات‌نشده‌ای است برای درمان سردرد خوشه ای که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند. خطرات قابل‌توجهی مانند عفونت یا خونریزی مغزی به دلیل قراردادن یک الکترود در داخل مغز در این روش وجود دارد.

بعضی از روش‌های جراحی که برای درمان سردرد خوشه ای وجود دارند، به مسیرهای عصبی‌ای که مسئول درد هستند (غالبا عصب سه‌قلو که در ناحیه‌ی پشت و اطراف چشم قرار دارد‌) آسیب وارد می کنند.

به‌علت عوارض احتمالی همچون ضعف عضلانی در فک یا بی‌حسی در نواحی خاصی از سر و صورت، جراحی جهت درمان سردرد خوشه ای به‌ندرت توصیه می‌شود.

درمان‌های بالقوه برای درمان سردرد خوشه ای

تحریک عصب اکسی‌پیتال روشی است که جراح چند الکترود در پشت سر بیمار می‌کارد. سپس آنها را به دستگاهی شبیه ضربان‌ساز (ژنراتور) متصل می‌کند. پالس‌هایی برای تحریک ناحیه‌ی عصب اکسی‌پیتال از این الکترودها فرستاده می شوند که باعث مسدود شدن یا کاهش سیگنال های درد می‌شوند.

طبق مطالعات، این روش باعث کاهش درد در برخی افراد مبتلا به سردرد خوشه ای مزمن می شود.

هیپوتالاموس ناحیه‌ای در مغز است که با زمان‌بندی دوره‌های خوشه‌ای ارتباط دارد و در یک روش پزشکان یک الکترود در هیپوتالاموس می‌کارند. جراح، الکترود را به ژنراتور متصل می‌کند که در نتیجه ی این کار،ژنراتور با تغییر پالس‌های الکتریکی مغز، به کاهش درد کمک می‌کند.

تحریک عمقی مغز از طریق هیپوتالاموس ممکن است باعث تسکین و درمان سردرد خوشه‌ای مزمن و شدید در افرادی که روند درمان‌شان با دارو موفقیت‌آمیز نبوده است، شود.

تاثیر درمان‌های خانگی و سبک زندگی

برای پیشگیری از حمله‌ی خوشه‌ای در طول دوره‌ی خوشه‌ای، موارد زیر ممکن است کمک کننده باشند :

تنظیم ساعات خواب. با تغییر کردن الگوی خواب نرمال شما، دوره‌های سردرد خوشه ای می‌توانند شروع شوند. روال عادی خواب خود را در طول یک دوره‌ی خوشه‌ای، دنبال کنید.
محدود کردن مصرف الکل. مصرف الکل به ویژه آبجو و شراب، می تواند خیلی سریع باعث بروز سردرد در طول یک دوره شود.

درمان جایگزین

سردردهای خوشه‌ای می‌توانند بسیار دردناک و غیر قابل تحمل باشند، پس ممکن است بخواهید برای تسکین و درمان سردرد خوشه ای، درمان‌های جایگزین یا مکمل را امتحان کنید.

ملاتونین دارای اثربخشی متوسطی در درمان حمله های شبانه‌ی سردرد خوشه ای است. همچنین براساس پژوهش ها، استفاده از کپسایسین در داخل بینی ، باعث کاهش تعداد دفعات و شدت حملات سردرد خوشه ای می شود.

زندگی همراه سردرد خوشه ای

حملات سردرد های خوشه ای غیرقابل تحمل به نظر می‌رسند و زندگی با این سردرد می‌تواند ترسناک و دشوار باشد. ممکن است شما دچار اضطراب و افسردگی بر اثر حملات شوید و درنهایت می‌تواند روابط، کار و کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد بنابرین به دنبال پیشگیری و درمان سردرد خوشه ای می روید.

صحبت‌کردن با درمانگر یا مشاور می‌تواند به مقابله با اثرات سردردهای خوشه ای به شما کمک ‌کند.